Вы калі-небудзь былі ў мертвай вёсцы? Вы чулі спеў жаўранка над вуліцай, дзе толькі коміны ад печаў, смяротная цішыня ды адгалоскі званоў? І сустракае наведвальнікаў не расчыненая брама, а непакораны чалавек у бронзе, апалены жудасным агнём вайны…

Не ўсе ведаюць час з’яўлення вёскі Хатынь, што ў Лагойскім раёне Мінскай вобласці, але ўсім знаёма бессмяротная дата, калі гэта вёска была спалена нямецка-фашысцкімі захопнікамі. Да 22 сакавіка 1943 года. Хатынь была звычайнай мірнай беларускай вёскай, у якой налічвалася 26 дамоў. 22 сакавіка ў 6 кіламетрах ад яе партызаны абстралялі нямецкую аўтакалону. У перастрэлцы загінуў нямецкі афіцэр. У хуткім часе пасля гэтага Хатынь акружылі карнікі. Яны сагналі ў гумно старых, жанчын, дзяцей, запёрлі і падпалілі. У агні загінула 149 чалавек, у тым ліку 75 дзяцей.

З захопленай агнём пабудовы атрымалася вырвацца толькі аднаму даросламу – 56-гадоваму кавалю Іосіфу Камінскаму. Ён хацеў вынесці і свайго малодшага сына Адама, але выратаваць хлопца не атрымалася… Цудам у гэты страшны дзень змаглі ўцалець сямёра юных жыхароў Хатыні, але ж і сярод іх не ўсе дажылі да Перамогі.

У 1969 годзе на месцы спаленай вескі быў створаны мемарыяльны комплекс “Хатынь”. Ён стаў міравым сімвалам мільёнаў пакут і мужнасці беларускага народа ў гады Вялікай Айчыннай вайны. 

Да 80-годдзя трагедыі Хатыні ў мемарыяльнам комплесе была праведзена маштабная рэканструкцыя, дзякуючы якой з’явіліся драўляная царква Раства Прысвятой Багародзіцы, музей памяці ахвяр беларускага народа. Асобным словам хочацца адзначыць новы музей, які падзелены на 6 залаў, якія паэтапна знаёмяць наведвальнікаў з гісторыяй крупных канфліктаў і трагедый мірнага насельніцтва Беларусі. Уся экспазіцыя размешчана па кругу і ўключае ў сябе "Дрэва гісторыі" ( ваенныя паходы і войны на беларускай зямлі ў перыяд з X па XX стагоддзі), "Пачатак вайны", "Акупацыя" (экспазіцыя раскрывае тэму гета, Халакосту, канцлагераў, масавых расстрэлаў мірных жыхароў), "Спаленыя вёскі", "Памяць" (зала прадстаўляе ў інтэрактыўнай форме назвы ўсіх спаленых вёсак, як адноўленых пасля вайны, так і знішчаных у гісторыі назаўсёды), "Ідзі і глядзі" (дэманструе гістарычныя даследаванні трагедыі вайны, паказвае гісторыю стварэння мемарыяльнага комплексу). Цэнтральным элементам экспазіцыі з'яўляецца "крывавая крыніца", якая сімвалізуе ўсіх ахвяр агрэсіі ў Беларусі. Нараўнадушнымі наведвальнікаў музея  пакіне трагічная скульптура дзяўчыны, якая ідзе на эшафот. У яе няма імя і прозвішча, яна ўвасабленне нявінна забітых маладых людзей, якія яшчэ, так бы мовіць, не паспелі расцвісці ў  сваім перарваным жыцці.

Жудаснае ўражанне пакідае пасля сябе “Сцяна смутку” – жалезабетонны блок з нішамі, у якім знаходзяцца мемарыяльныя пліты з назвамі лагераў смерці і месцаў масавай гібелі людзей.

Мемарыяльны комплекс завершаны “Плошчай Памяці”, у цэнтры якой растуць тры бярозы, як сімвал жыцця, на месцы часцвёртай – Вечны агонь, сімвал жыхароў Беларусі, якія загінулі ў час Вялікай Айчыннай вайны. Недалёка знаходзіцца “Дрэва жыцця” са спісам спаленых вёсак, якія ўдалося аднавіць пасля, у мірны час.

Дарэчы, унікальная эмацыйная прастора, якая можа паказаць кожнаму наведвальніку наколькі страшная любая агрэсія, які жах і нянавісць яна нясе, як ператворвае ў попел жыццё мірных людзей…

Жудасны агонь вайны ў постаці непакоранага бронзавага чалавека з дзіцём на руках сустрэне кожнага, хто не можа забыць, не можа пакінуць у дзесяцігоддзях памяць аб спаленай вёсцы Хатынь…з вуліцай, дзе толькі коміны ад печаў, смяротная цішыня да адгалоскі званоў…